Podsumowanie

Dostęp do Internetu

W 2009 roku odnotowano wzrost liczby użytkowników z dostępem do Internetu. Wskaźnik ten osiągnął wartość około 15,8 proc. co oznacza, że w stosunku do roku ubiegłego odnotowano przyrost na poziomie 2,5 punktu procentowego. Wskaźnik ten obejmuje swoim zakresem stacjonarny i mobilny dostęp do Internetu. Dużym zaskoczeniem okazał się dynamiczny wzrost liczby użytkowników korzystających z dostępu do Internetu za pośrednictwem sieci operatorów telefonii komórkowej. W ciągu roku przybyło 1 milion nowych abonentów. Zapewne jest to skutkiem rosnącej popularności komputerów przenośnych. Znacznie lżejsza masa i rozmiary oraz dłuższy czas pracy na akumulatorach niż standardowe komputery przenośne spowodowały, że dostęp do Internetu wszędzie i o każdej porze stał się bardzo powszechny, szczególnie w dużych miastach, gdzie operatorzy sieci mobilnych rozwijali siec nadajników dostarczających usługi w technologii UMTS.

Wrosła też rola operatorów telewizji kablowych, których medium transmisyjne sprzyja dostarczaniu usług szerokopasmowych ma poziomie 20 Mbit/s a w przypadku największych graczy w tym segmencie dostawców także usług o przepływności bliskiej 100 Mbit/s. Warto zwrócić uwagę, że oferty są tym bardziej atrakcyjne dla konsumentów objętych zasięgiem sieci TVK, że za cenę zbliżoną do ofert operatorów sieci PSTN, otrzymują oni usługi o prędkości wyższej 2-8 krotnie od standardowej oferty operatów sieci PSTN. Jest to więc nowa tendencja dająca się zauważyć w polityce kreowania cen detalicznych przez dostawców Internetu. Za podobną lub nieznacznie wyższą cenę oferowane są usługi dostępu do Internetu o wyższych przepływnościach bitowych.

Znaczącą zmianę odnotowano również w zakresie proporcji wzajemnych pomiędzy poziomami przepływności oferowanymi najpowszechniej przez operatorów telekomunikacyjnych. W 2008 roku liczba łączy szerokopasmowych wolniejszych niż 2 Mbit/s stanowiła 80 proc. udziału wszystkich stacjonarnych łączy na rynku. Na koniec 2009 roku wartość ta spadła do około 60 proc., natomiast wzrosła liczba łączy z przepływnościami z przedziału 2-10 Mbit/s. Można więc ocenić z poziomu konsumenta że stan jakości usług szerokopasmowych znacząco poprawił się w porównaniu do 2009 roku, a dostęp do Internetu na poziomie 10 Mbit/s dla klienta indywidualnego nie stanowi już zaskoczenia dla wielu konsumentów.

Do słabych stron polskiego rynku usług szerokopasmowych zaliczyć należy niski poziom penetracji dostępem do Internetu przez sieci stacjonarne w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju. Sukcesywnie rok po roku wartość wskaźnika penetracji rośnie, jednak pomimo tego nadal Polska na tle krajów Unii Europejskiej zajmuje jedną z ostatnich pozycji w rankingu. Nadal charakterystyczną cechą polskiego rynku usług szerokopasmowych jest duża ilość stacjonarnych łączy szerokopasmowych z przepływnościami nie przekraczającymi 2 Mbit/s. Pomimo, że rok 2009 przyniósł znaczącą i zarazem pozytywną zmianę w tym zakresie – udział liczby łączy wolniejszych niż 2 Mbit/s spadł z około 81 proc. w 2008 roku do około 66 proc. w 2009 roku – to według danych opublikowanych przez Komisję Europejską, Polska zajmuje przedostatnie miejsce w porównaniu z pozostałymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Z pozytywnych aspektów rozwoju Internetu szerokopasmowego zauważyć należy, że pomimo ostatnich pozycji Polski w rankingach, poziom penetracji oraz jakość świadczonych usług z roku na rok w Polsce wzrasta.

Telefonia ruchoma

Rynek telefonii ruchomej można ocenić nadal jako jeden z najatrakcyjniejszych segmentów rynku telekomunikacyjnego w Polsce. Kolejny rok spadają stawki MTR i ceny detaliczne oraz rośnie konkurencja. Pomimo wysokiej penetracji nie brakuje chętnych do rozpoczęcia działalności, czy to jako operator wirtualny, czy jako MNO. Dla wielu firm dodanie do portfolio oferowanych usług, usług telefonii ruchomej stanowi cenną wartość dodaną dla ich rozwoju.

Rynek telefonii ruchomej osiągnął fazę dojrzałości. Pomimo, że wszystkie wskaźniki (penetracja, wartość rynku, czasy wykonywani połączeń) były wyższe niż przed rokiem, to ich przyrosty nie były już tak gwałtowne jak w latach ubiegłych.

W 2009 przybyły dwa nowe podmioty MNO, po raz pierwszy zanotowano zakończenie działalności przez nowy podmiot. Pomimo rosnącej konkurencji w wyniku prowadzenia działalności przez kilkanaście podmiotów, jest on zdominowany pod względem udziałów głównie przez podmioty obecne na rynku od lat kilkunastu.

Niestety na rynku nie pojawił się żaden znaczący operator MVNO, który byłby w stanie dyktować warunki, zwłaszcza cenowe, innym operatorom. W Polsce jak na razie nie udało się powtórzyć sukcesu operatorów wirtualnych działających w innych krajach np. brytyjskich Virgin czy Tesco. Co prawda na polskim rynku telekomunikacyjnym działa kilkunastu MVNO ale mają oni od kilku do kilkudziesięciu tysięcy użytkowników (w sumie mniej niż 1 proc. rynku).

Jedynym operatorem, który wprowadził agresywna politykę cenową w celu przyciągnięcia klientów był Play, pozostali nowi operatorzy jak na razie nie wykorzystali tej szansy.

Operatorom nie udało się rozpocząć świadczenia usług telewizji mobilnej. Wciąż jest brak oferty hurtowej Info-TV-FM, która miała oferować hurtowo swoje usługi operatorom komórkowym w celu świadczenia przez nich usług telewizji DVB-H.

Kontynuowany był, rozpoczęty kilka lat wcześniej trend stopniowego wzrostu udziału w rynku telefonii mobilnej usług abonamentowych, tendencja ta była tożsama z tendencją europejską. Ważnym dla rozwoju tego rynku faktem było usprawnienie oraz skróceniu procesu przenoszenia numerów, wprowadzone Rozporządzeniem z czerwca 2009 r.

Operatorzy telefonii ruchomej oferują swoim klientom różnorodne pakiety usług, starając się aby w jak największym stopniu odzwierciedlały one ich indywidualne potrzeby i wymagania. Można uznać, że telefonia ruchoma powoli zastępuje telefonię stacjonarną. Niewątpliwie wpływ na to zjawisko ma funkcjonalność usług telefonii ruchomej oraz stale rosnąca, monitorowana jakość połączeń.

Telefonia stacjonarna

Od kilku lat systematycznie spadają przychody operatorów sieci stacjonarnych. Wśród głównych przyczyn spadku wartości rynku należy wymienić wzrastającą popularność połączeń świadczonych w sieciach ruchomych oraz w technologii IP. W dalszym ciągu główną pozycję rynkową posiada Telekomunikacja Polska. Jednakże zarówno jej przychody jak i liczba użytkowników spada z roku na rok. Co raz więcej na znaczeniu zyskują operatorzy alternatywni, którzy potencjalnych abonentów kuszą konkurencyjnymi cenami oraz odpowiednią polityką marketingową. Nie bez znaczenia w tym przypadku, jest możliwość świadczenia swojej oferty w ramach usługi WLR przez operatorów.

W 2009 roku spadły całkowite koszty, jakie użytkownik ponosi za korzystanie z telefonu stacjonarnego w porównaniu z 2008 rokiem. Jednak duża popularność telefonii ruchomej oraz coraz popularniejsza technologia VoIP powodują odchodzenie użytkowników od tradycyjnej telefonii stacjonarnej.

Kształtowanie się udziału polskiego operatora zasiedziałego na rynku telefonii stacjonarnej nie odbiegało w znaczący sposób od udziałów innych europejskich operatorów zasiedziałych na tamtejszych rynkach telefonii stacjonarnej. Pomimo rosnącej popularności telefonii w technologii VoIP, udział ruchu w tej technologii w porównaniu do telefonii stacjonarnej na tle państw europejskich dalej jest bardzo niski. Również czas przeniesienia numeru nie wypada za dobrze w porównaniu z resztą Europy.

Zarówno usługa WLR, jak również możliwość korzystania z alternatywy w postaci technologii VoIP powoduje, iż konsumenci otrzymują coraz atrakcyjniejsze oferty, zarówno w postaci zmniejszających się opłat za korzystanie z telefonu stacjonarnego, jak również możliwości wyboru najdogodniejszej dla siebie formy połączeń. Mimo rosnącej konkurencji w obszarze telefonii stacjonarnej daje się jednak zauważyć zmniejszający się popyt na te usługi. Nie bez znaczenia w tej kwestii pozostają prężnie rozwijające się usługi na rynku telefonii ruchomej. Coraz ciekawsze oferty, jak również spadające ceny połą-czeń w sieciach mobilnych powodują, iż popyt na usługi telefonii stacjonarnej maleje, zaś wiele gospodarstw domowych rezygnuje z tego rodzaju usług na rzecz telefonii ruchomej.

Rynek LLU

W 2009 roku nastąpiło przyspieszenie tempa rozwoju rynku hurtowego dostępu do infrastruktury sieciowej, co spowodowane było głównie obniżeniem opłat za usługi LLU pod koniec 2008 roku. Penetracja LLU osiągnęła na koniec 2009 roku 2 proc., co jest istotną zmianą w stosunku do wartości 0,067 proc. na koniec 2008 roku. Doświadczenia innych krajów pokazują, że jeśli skuteczny jest konsensus pomiędzy dążeniami operatora zasiedziałego, a regulatorem, możliwy jest dalszy rozwój tego rynku. Załamanie dynamiki jego rozwoju może nastąpić w sytuacji silnych barier pozacenowych.

W najbliższej przyszłości UKE zamierza również – zgodnie z zapowiedziami – dokonać całościowej oceny zawartego Porozumienia, w szczególności wykonania zobowiązań ciążących na TP i ponownie rozważyć, czy zawarte Porozumienie jest wystarczające dla zapewnienia stabilnych warunków konkurencji, czy też konieczne będzie przeprowadzenie rozdziału funkcjonalnego.

Konwergencja

Początkowa faza rozwoju rynku konwergencji w Polsce jest spowodowana niską dojrzałością rynku telekomunikacyjnego, a także niskim poziomem rozwoju infrastruktury. Usługi wiązane, zawierające transmisję TV, wymagają wyższych przepływności niż te, które oferowane są za pośrednictwem najbardziej rozbudowanej w Polsce sieci dostępowej miedzianej. Oferty triple play są coraz bardziej popularne w sieciach TVK, które posiadają nowoczesną infrastrukturę światłowodową oferującą większe możliwości sprzedaży ofert wiązanych. Jednak na rynku konwergencji, w początkowej fazie dominują operatorzy telefonii ruchomej, osiągając największe przychody. ◊