Jakie korzyści płyną z użytkowania nowoczesnych smartfonów? Dzięki smartfonowi użytkownik nie musi siedzieć przed monitorem i czekać na przyjście ważnego e-maila. Może odejść od komputera i zająć się swoimi sprawami, a urządzenie poinformuje go o odebranej wiadomości. Smartfon umożliwia także dostęp do wszelkich dokumentów elektronicznych związanych z pracą, podczas gdy jego użytkownik znajduje się poza biurem. Ponadto, idealnie sprawdza się jako organizer, urządzenie do przechowywania i wyświetlania treści multimedialnych w wysokiej rozdzielczości, korzystania z Internetu „w biegu” lub wyszukiwania miejsca przebywania dzieci przy pomocy funkcji geolokalizacji. Smartfony zawierają tak dużo poufnych informacji o swoich właścicielach (łącznie z danymi finansowymi) i stały się dla nich tak ważne, że można je traktować jako niezbędny element codziennego życia.
Już niedługo rola smartfonów w naszym życiu będzie jeszcze większa. Na porządku dziennym będzie wykorzystywanie ich do takich czynności jak płacenie za zakupy, przechowywanie elektronicznych biletów i wyszukiwanie informacji o znajdujących się w pobliżu towarach i usługach. Nasz komfort, dobre samopoczucie oraz możliwość wykonywania niezbędnych codziennych czynności będą w coraz większym stopniu zależały od tych urządzeń.
Już teraz właściciele smartfonów wykorzystują je m.in. do przechowywania poufnych informacji oraz przeprowadzania transakcji finansowych. Jednak bezpieczeństwo tych urządzeń jest coraz bardziej zagrożone. Obecnie wiemy o istnieniu niemal dwóch tysięcy szkodliwych programów atakujących praktycznie wszystkie platformy mobilne. Szkodniki te przenikają do smartfonu i potrafią wykonywać takie niepożądane działania jak wysyłanie płatnych wiadomości bez zgody właściciela, zmiana ustawień, usuwanie i kradzież plików, wyłudzenia itd. Poufne dane mogą również być przeglądane i kradzione podczas przeglądania Internetu lub korzystania ze smartfonu przez inne osoby.
Jaką rolę pełni smartfon w codziennym życiu Europejczyka? Czy mieszkańcy Starego Kontynentu dbają o bezpieczeństwo swoich gadżetów? Czy właściciele smartfonów są świadomi zagrożeń informatycznych? Czy dostrzegają koniecz- ność ochrony swoich urządzeń za pomocą przeznaczonych do tego rozwiązań? Na te i inne pytania odpowiadali respondenci ankiety przeprowadzonej przez organizację Association of Independent Research Centres dla Kaspersky Lab.
Przebadano ponad 1 600 użytkowników smartfonów w czterech państwach europejskich: Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech oraz Hiszpanii. Respondenci (około 400 osób z każdego kraju) mieli ukończone 14 lat, 60 proc. z nich było płci męskiej. Ankieta została przeprowadzona za pośrednictwem Internetu w styczniu 2011 roku.
Do czego wykorzystywane są smartfony?
Według ankiety, jedna trzecia respondentów używa smartfonu zarówno do celów prywatnych, jak i biznesowych. Takiej odpowiedzi udzieliło 24 proc. ankietowanych z Wielkiej Brytanii, 26 proc. z Francji, 31 proc. z Włoch i 40 proc. z Hiszpanii.
Ponad połowa użytkowników smartfonów we wszystkich państwach objętych ankietą wykorzystuje swoje urządzenia jedynie do celów prywatnych (od 57 proc. w Hiszpanii do 75 proc. w Wielkiej Brytanii) i bardzo niewielu korzysta ze smartfonów wyłącznie do celów biznesowych (2 proc. w Wielkiej Brytanii i Francji, 4 proc. w Hiszpanii oraz 5 proc. we Włoszech).
Ogólnie, we wszystkich tych państwach najpopularniejsze czynności wykonywane przy pomocy smartfonów to wysyłanie wiadomości e-mail, korzystanie z aplikacji pomagających zarządzać czasem (np. organizery), przeglądanie Internetu oraz granie w gry. Programy pocztowe są wykorzystywane przez 76 proc. respondentów we Francji, 71 proc. w Hiszpanii, 68 proc. w Wielkiej Brytanii oraz 66 proc. we Włoszech. Z aplikacji ułatwiających codzienne funkcjonowanie korzysta 68 proc. ankietowanych we Francji, 60 proc. w Hiszpanii, 38 proc. w Wielkiej Brytanii oraz 50 proc. we Włoszech. Korzystanie z przeglądarek internetowych na smartfonach jest najbardziej popularne wśród użytkowników z Wielkiej Brytanii (75 proc.), Hiszpanii (72 proc.) oraz Włoch (70 proc.). Czynność ta uplasowała się dopiero na trzecim miejscu rankingu tylko ze względu na niższy odsetek dla Francji (58 proc.).
Większość osób przechowuje na swoich urządzeniach różne informacje, łącznie z kontaktami, SMS-ami, prywatnymi zdjęciami, listami, dokumentami roboczymi, aplikacjami oraz inną zawartością (muzyką, grami i książkami). Około jedna trzecia użytkowników ze wszystkich tych krajów przechowuje na swoich urządzeniach informacje identyfikacyjne, takie jak kody PIN, hasła oraz loginy do prywatnych i firmowych kont e-mail.
Nieuzasadniona beztroska
Około jedna trzecia przebadanych osób wykorzystuje smartfony w celu uzyskiwania dostępu do serwisów bankowości online: 38 proc. we Francji, 33 proc. w Hiszpanii, 29 proc. we Włoszech i 28 proc. w Wielkiej Brytanii.
Jak wiemy, ochrona podczas korzystania z takich serwisów jest niezwykle ważna, ponieważ służą one do wykonywania różnych operacji bankowych dotyczących kont i aktywów finansowych.
Jedno z pytań ankiety dotyczyło poczucia bezpieczeństwa podczas korzystania z bankowości elektronicznej. Okazało się, że liczba respondentów, którzy czują się bezpiecznie, jest dość wysoka – średnia dla wszystkich krajów wynosiła 58 proc., przy czym 14 proc. ankietowanych przyznało, że czuje się całkowicie bezpiecznie. Niepokojące jest to, że tylko 21 proc. osób, które wzięły udział w badaniu, nie miało poczucia bezpieczeństwa.
O swoim bezpieczeństwie najbardziej przekonani byli ankietowani z Francji (63 proc.), z kolei najsłabiej – z Włoch (50 proc.). Takie podejście jest dość niepokojące, biorąc pod uwagę bardzo niewielki odsetek użytkowników instalujących na swoich smartfonach oprogramowanie antywirusowe (12 proc.), o czym będzie mowa później.
Ponad 70 proc. użytkowników przyznało, że regularnie łączy się z sieciami bezprzewodowymi, a najbardziej aktywni w tym aspekcie są właściciele smartfonów w przedziale wiekowym od 14 do 24 lat. Tradycyjnie, ta grupa wiekowa prezentuje niski poziom świadomości zagrożeń IT.
Około jedna trzecia użytkowników z wszystkich krajów objętych ankietą przechowuje na swoich urządzeniach dane uwierzytelniające, takie jak kody PIN, hasła oraz nazwy użytkowników w celu uzyskiwania dostępu do prywatnej i firmowej poczty – przy czym 20 proc. wszystkich respondentów poinformowało, że ich smartfon został kiedyś skradziony lub zgubiony.
Ochrona smartfonów za pomocą hasła jest najmniej popularna wśród Brytyjczyków - tylko 47 proc. respondentów z Wielkiej Brytanii wykorzystuje hasło w swoim urządzeniu. Pod względem stosowania tego zabezpieczenia prowadzi Francja (65 proc.) oraz Hiszpania (68 proc.), a na trzecim miejscu znajdują się Włochy (58 proc.).
Niestety, użytkownicy uważają, że ryzyko zainfekowania ich smartfonu szkodliwym oprogramowaniem jest niewielkie. Takie zagrożenie nie spędza snu z powiek respondentów – 50 proc. z nich nie przejmuje się nim, a jedynie 27 proc. jest bardzo zaniepokojonych możliwością infekcji szkodliwym oprogramowaniem. Użytkownicy najbardziej martwią się infekcją komputerów stacjonarnych (51 proc. jest bardzo zaniepokojonych), na drugim miejscu znajdują się notebooki oraz netbooki (48 proc.), następnie tablety (45 proc.) oraz czytniki e-booków (36 proc.). Użytkownicy bardziej przejmują się nawet bezpieczeństwem konsol do gier wideo (29 proc.)! Jak pokazują wyniki ankiety, użytkownicy uważają, że tablety oraz smartfony są narażone na mniejsze ryzyko infekcji podczas przeglądania Internetu niż laptopy czy komputery stacjonarne. Sytuacja wygląda nieco lepiej w przypadku informacji osobistych: respondenci oceniają ryzyko utraty informacji osobistych znajdujących się na smartfonie i komputerze stacjonarnym jako niemal takie samo.
Mój najdroższy... smartfon
Mimo całej beztroski w odniesieniu do bezpieczeństwa użytkownicy traktują swoje gadżety z czcią. Obawa przed utratą smartfonu w wyniku kradzieży jest porównywalna z niepokojem dotyczącym ewentualnej kradzieży portfela lub karty. Z ankiety wynika, że 10 proc. respondentów co najmniej raz zgubiło telefon komórkowy, podczas gdy 11 proc. doświadczyło kradzieży tego urządzenia. Dla porównania, portfele zostały zgubione przez 13 proc. naszych respondentów, a 12 proc. z nich padło ofiarą kradzieży portfela, natomiast w przypadku kart kredytowych odsetek ten wynosi odpowiednio 13 proc. i 10 proc.
Mobilne oprogramowanie bezpieczeństwa – nie wszyscy wiedzą o jego istnieniu
Aż 52 proc. użytkowników smartfonów z wszystkich krajów objętych ankietą nie wie, że istnieje oprogramowanie antywirusowe dla smartfonów, i tylko 12 proc. wykorzystuje je. Kolejne 12 proc. zamierza zainstalować oprogramowanie antywirusowe. Mieszkańcy południowej Europy wykazują większą świadomość jeżeli chodzi o mobilne oprogramowanie bezpieczeństwa: 67 proc. respondentów z Włoch i 53 proc. z Hiszpanii w stosunku do 36 proc. z Wielkiej Brytanii i 37 proc. z Francji.
Kto ośmiela się uzyskać dostęp do mojego smartfonu?
Na smartfonach przechowywane są listy kontaktowe, historia połączeń, SMS-y oraz MMS-y itd. Niektórzy użytkownicy powinni szczególnie dbać o bezpieczeństwo takich informacji i chronić je przed nieupoważnionymi osobami. Z badania wynika, że liczba przypadków naruszenia prywatności poprzez przeglądanie informacji zawartych w smartfonie zależy bezpośrednio od wieku właściciela i nie ma żadnego związku z płcią. Większość takich przypadków przytrafia się ludziom w wieku od 14 do 24 lat, którzy stanowią 49 proc. respondentów.
Dość interesujący jest rozkład statystyk dotyczących naruszenia prywatności użytkowników smartfonów według państwa. Częściej zdarza się to respondentom z Włoch (41 proc.) oraz Hiszpanii (38 proc.) niż tym z Wielkiej Brytanii (22 proc.) i Francji (29 proc.). Różnicę tę odzwierciedla poziom obaw deklarowanych przez respondentów. Użytkownicy, którzy są najbardziej zaniepokojeni kwestią prywatności, pochodzą z Włoch i Hiszpanii.
Wnioski
Wyniki badania pokazują, że Europejczycy wykorzystują smartfony do wielu różnych celów, na przykład do przechowywania poufnych informacji, łącznie z danymi finansowymi. Właściciele takich urządzeń mają świadomość, że ryzyko utraty smartfonu jest podobne do ryzyka utraty innych niecyfrowych przedmiotów, takich na przykład jak portfel. Jednocześnie, zagrożenia cyfrowe, jak szkodliwe oprogramowanie, są stosunkowo nieznane. Respondenci nie są w wystarczającym stopniu poinformowani o dostępności współczesnego oprogramowania, które może zapewnić wszechstronną ochronę ich smartfonom.
Niski poziom świadomości zagrożeń, w połączeniu z cennymi informacjami przechowywanymi na smartfonach oraz rosnącą liczbą szkodliwych programów atakujących platformy mobilne, nie wspominając już o możliwości zgubienia urządzenia lub jego utraty w wyniku kradzieży, to kluczowe czynniki wskazujące, że edukacja użytkowników jest istotną kwestią i istnieje potrzeba stosowania wszechstronnego mobilnego rozwiązania bezpieczeństwa. ◊